ХУУЛИУД: Нэг хүүхэд төрүүлсэн эхэд ч НДШ төлсөн хугацааг 1.6 жилээр нэмж тооцно


 

 

Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд даатгуулагчид, тэр дундаа даатгуулагч эхчүүд Ñ€Ò¯Ò¯ Ñ‡Ð¸Ð³Ð»ÑÑÑÐ½ хэд хэдэн өөрчлөлт Ð¾Ñ€ÑÐ¾Ð½ нь Ð¸Ñ€ÑÑ… оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжиж эхлэх гэж байна.   

Өөрөөр хэлбэл, хуулийн нэмэлт өөрчлөлтүүд Нийгмийн даатгалын сангийн 2020 оны төсвийн тухай хуульд тусгагдсан.

Та бүхэнд ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс дагаж мөрдөх тэтгэвэр, тэтгэмжтэй холбоотой зарим хуулийн ОНЦЛОХ заалтуудыг сануулъя.

Хуулийн заалттай холбоотой зарим тайлбарыг НДЕГ-ын Бодлогын хэрэгжилт, судалгааны газрын дарга Ц.Ганцэцэгээс тодруулав.


Өнгөрсөн сарын байдлаар нийгмийн даатгалд даатгуулагчдын тоо 1.1 саяд хүрчээ.

Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд ямар өөрчлөлт орсон бэ?

Тус хуулийн Нэгдүгээр бүлэг 3.5 дахь заалт: Ð¢Ó©Ñ€Ò¯Ò¯Ð»ÑÑÐ½ болон гурав хүртэл настайд нь үрчлэн авч зургаан нас хүртэл  хүүхдээ өсгөсөн эхийн нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн нийт хугацаан дээр төрүүлсэн болон үрчлэн авсан хүүхэд бүрийн тоогоор нэг жил зургаан сарыг нэмж тооцохоор зүйлчилжээ.

Энэ нь даатгуулагч ээж хэрвээ 10 жил нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн бөгөөд Ð´Ó©Ñ€Ð²Ó©Ð½ хүүхэдтэй бол Ñ…үүхэд бүрийн тоогоор 1.6 Ð¶Ð¸Ð» нэмэгдэж, нийт 6 жил нийгмийн даатгал төлснөөр тооцогдоно гэсэн үг.

Үүний Ð´Ð°Ð³ÑƒÑƒ 2020 онд нийт 12.9 мянган эх хамрагдана хэмээн тооцоолж, нийгмийн даатгалын сангийн 2020 оны төсөвт нийт зургаан тэрбум төгрөг зарцуулахаар Ð±Ð°Ñ‚лагджээ.

Тус хуулийн Зургаадугаар бүлэг 19.2.1 дэх заалт: Ð¢ÑÑ‚гэмж авах эрх үүссэн ÑÑ…эд Ñ‚этгэмжийн даатгалын шимтгэл төлсөн сүүлийн 12 сарын хөдөлмөрийн хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын дунджаас 100 хувиар тооцож, дөрвөн сарын хугацаанд жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж Ð¾Ð»Ð³Ð¾Ð½Ð¾.

Албан журмын болон сайн дурын даатгуулагчийн â€‹Ð³ÑÑÑÐ½ нийгмийн даатгалын хоёр хэлбэрээс хамаарч жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж ялгаатай байдлаар олгодог байв.

Тодруулбал, одоо байгаа хуулийн 19.2.2-т зааснаар Албан журмын даатгуулагч эхийн хувьд шимтгэл төлсөн 12 сарын дундаж цалингийн 100 хувиар бодож олгодог байсан бол сайн дурын даатгуулагч хувьд 70 хувиар бодож олгодог байсан юм.

Харин Ð¸Ñ€ÑÑ… оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хуулийн тус заалтыг хассанаар ÑÐ°Ð¹Ð½ дураар даатгуулсан ээжүүд жирэмсний болон амаржсаны Ñ‚этгэмжийг өөрийн тэтгэмжийг төлсөн 12 сарын дундаж орлогоос 100 хувиар бодож авах юм.  

Ийнхүү 30 хувийн нэмэгдэл зөрүүг сайн дурын даатгуулагч 6.9 мянган ÑÑÐ¶ авах боломж бүрдэж байгаа бөгөөд үүнд зориулж 4.7 тэрбум төгрөгийн Ñ‚этгэмжийн даатгалын зарлагыг төсөвт нэмж суулгажээ. 

Тус хуулийн Нэгдүгээр бүлэг 3.6 Ð´Ð°Ñ…ÑŒ заалт: Ð¥Ò¯Ò¯Ñ…дээ гурван нас хүртэл нь асарч байгаа албан журмын даатгуулагч эхийн шимтгэлийг ажил олгогч нь, сайн дураар даатгуулагч эхийн шимтгэлийг ажил олгогч нь, сайн дураар даатгуулсан эх тэтгэмж авах эрх Ò¯Ò¯ÑÑÑÐ½ бол тэтгэмжийн даатгалын сангаас, бусад тохиолдолд 50 хувийг төрөөс, 50 хувийг эх Ó©Ó©Ñ€Ó©Ó© төлнө гэжээ.

Албан журмын даатгуулагч эхчүүдийн хувьд Ð°Ð¶Ð¸Ð» олгогч нь хариуцах зохицуулалт Ñ…эвээрээ үлджээ.

Харин Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгч ажил олгогчдын тоо энэ оны арваннэгдүгээр сарын байдлаар 47,451 болсон байгааг доорх графикаас харж болно.

Сайн дурын даатгуулагч эхчүүдийн хувьд Ñ‚этгэмж авах эрх нь үүссэн буюу нийт 12 сар шимтгэл төлсөн байх, үүнээс ÑÒ¯Ò¯Ð»Ð¸Ð¹Ð½ зургаан сар нь тасралтгүй төлсөн гэх Ð±Ð¾Ð»Ð·Ð»Ñ‹Ð³ хангасан тохиолдолд хүүхдийнх нь гурван нас хүртэлх хугацааны шимтгэлийн 50 хувийг даатгуулагч эх Ó©Ó©Ñ€Ó©Ó©, 50 хувийг нь Тэтгэмжийн даатгалын сангаас төлнө.

Үүнд нийт 7.2 мянган сайн дурын даатгуулагч ээж хамрагдахаар болсон бөгөөд Тэтгэмжийн даатгалын сангаас төлөх 50 хувийн шимтгэлд 2.6 тэрбум төгрөг зарцуулахаар Ñ‚өсөв батлагдсан байна.

Нийгмийн даатгалд огт даатгуулаагүй эхчүүдийн хувьд Ñ…үүхэд Ð³ÑƒÑ€Ð²Ð°Ð½ Ð½Ð°Ñ хүртэл нийгмийн даатгалын шимтгэл дээр ногдох шимтгэлийн 50 хувиа Ó©Ó©Ñ€Ó©Ó© төлсөн тохиолдолд 50 хувийг нь төрөөс төлөх зохицуулалттай болж байна.

Үүнд нийт 51.5 мянган ээж өөрийн төлөх шимтгэлийн 50 хувийг төлсөн тохиолдолд улсын төсвөөс 13.6 тэрбум төгрөгийг нийгмийн даатгалын шимтгэлд төлөхөөр тусгажээ.

ТЭГВЭЛ ТУХАЙН ЭЭЖ САРЫН ХЭДИЙГ ТӨЛНӨ ГЭСЭН ҮГ ВЭ?

Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт үндэсний хорооны 2018 оны 05 дугаар тогтоолоор 2020 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн Ð¥Ó©Ð´Ó©Ð»Ð¼Ó©Ñ€Ð¸Ð¹Ð½ хөлсний доод хэмжээг сард 420 мянган төгрөг байхаар шинэчилсэн Ð±Ð¸Ð»ÑÑ.

Үүний дагуу нийгмийн даатгалын сарын доод шимтгэл 60,900 төгрөг болох юм. Ò®Ò¯Ð½ÑÑÑ сайн дурын болон, огт даатгуулаагүй эхийн 50 хувийг буюу 30,450 төгрөгийг Ñ‚Ó©Ñ€ хариуцах бол Ò¯Ð»Ð´ÑÑÐ½ 50 хувийг тухайн ээж Ó©Ó©Ñ€Ó©Ó© төлөөд хүүхдээ гурван Ð½Ð°Ñ хүртэл Ñ…өнгөлөлттэй нөхцөлөөр даатгуулах боломжтой болж байгаа юм. 

Тус хуулийн Зургаадугаар бүлэг 19.1.3-Ñ‚ зааснаар Ð¥Ò¯Ò¯Ñ…эд асрах чөлөөтэй байх хугацаандаа дахин хүүхэд төрүүлсэн тохиолдол бүрт жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж олгохоор болов.

Яг өнөөдөр хэрэгжиж буй хуулиар "Хөдөлмөр эрхэлж байгаад хууль тогтоомжид заасны дагуу хүүхдээ асрах чөлөөтэй байх хугацаанд дахин хүүхэд төрүүлсэн эхэд жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж олгоно. Энэ тохиолдолд уг эхийн чөлөөтэй байсан хугацааны хоёр удаагийн төрөлт хамаарагдана" гэсэн байдаг. 

Харин 2017 оны хоёрдугаар сарын 2-ны өдрийн хуулиар энэ хэсгийн “Энэ тохиолдолд уг эхийн чөлөөтэй байсан хугацааны хоёр удаагийн төрөлт хамаарагдана” гэсэн өгүүлбэрийг хассанаар ирэх оноос хүүхэд асрах чөлөөтэй байх хугацаандаа дахин хүүхэд төрүүлсэн тохиолдол бүрт жирэмсний болон амаржсаны тэтгэмж олгохоор болсон.


Тус хуульд заасны дагуу 15-60 насны малчид болон Ñ…увиараа хөдөлмөр эрхлэгчид 1995-2019 оны тэтгэврийн даатгалын шимтгэлээ нөхөн төлж, 2020 оноос гурван төрлийн тэтгэвэр авах боломж бүрдэж байна.

Үүнд:

  1. Өндөр насны тэтгэвэр,
  2. Тахир дутуугийн тэтгэвэр буюу өвчин, ослын улмаас хөдөлмөрийн чадвараа 50 болон түүнээс дээш хувиар алдсан иргэн тэтгэвэрээ Ñ‚огтоолгож болно,
  3. Тэтгэвэр тогтоолгосон иргэн нас барсан тохиолдолд гэр бүлийн хөдөлмөрийн чадваргүй гишүүд Ð½ÑŒ тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр авах боломжтой.
ТЭГВЭЛ ТУХАЙН ИРГЭН САРД ХЭДЭН ТӨГРӨГ ТӨЛНӨ ГЭСЭН ҮГ ВЭ ?

Тус хуулийн 5.1-д зааснаар "Иргэний сард нөхөн төлбөл зохих тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээ нь тухайн үеийн Засгийн газар болон эрх бүхий этгээдээс батлан мөрдүүлсэн хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний 10 хувьтай тэнцүү байна" гэжээ.

Энэ нь ирэх оноос хэрэгжих Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт Үндэсний хорооны тогтоолын дагуу Ð½ÑÐ³ сард 42 мянган төгрөг болно гэсэн үг юм.


Хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр эрт тэтгэвэрт гарсан зарим иргэдийн тэтгэврийг нэмэгдүүлэх тухай хууль ч хэрэгжинэ.

Үүнд, 1991 оны БНМАУ-ын Тэтгэврийн тухай хуулиар тухай үедээ олон хүүхэд төрүүлж, наснаасаа эрт тэтгэвэрт гарсан ээжүүд болон Ð¾Ð»Ð¾Ð½ жил шимтгэл төлсөн мөртлөө нас харгалзахгүй тэтгэвэр тогтоолгосон эрэгтэйчүүд Ð±Ð°Ð³Ñ‚аж байгаа бөгөөд Ð½Ð¸Ð¹Ñ‚ 21.2 мянган хүн хамрагдах аж.

21.2 мянган хүний тэтгэвэр ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс 50 мянган төгрөгөөр ÑˆÑƒÑƒÐ´ нэмэгдэнэ. Энэхүү Ñ‚этгэвэрийн нэмэгдэлд 12.7 тэрбум төгрөг улсын төсвөөс зарцуулахаар болжээ.

Ташрамд дуулгахад, тэтгэвэр авагчдын Ñ‚оо жил бүр 20 мянга орчмоор нэмэгддэг Ñ‚алаар ÐÐ”ЕГ-ын Бодлогын хэрэгжилт, судалгааны газрын дарга Ц.Ганцэцэг хэлсэн юм.

Тэгвэл 2016 оноос хойш тэтгэвэр авагчдын тоо хэрхэн нэмэгдсэнийг дараах графикаас харах боломжтой.